هستی ما بستگی دارد به عشق اهل‌بیت(ع) | روایت استقبال پرشور زائران از نمایش «قنبرخوانی» در پایانه امام‌رضا(ع)
نمایش تعزیه‌خوانی سنتی خطه کاشمر یا همان «قنبرخوانی» در سوگ شهادت مولای متقیان حضرت علی(ع) با وجود اینکه بدون اطلاع‌رسانی رسمی و هماهنگی قبلی برگزار شد، اما تا آخرین لحظه، مردم را با خود همراه کرد و خیل متراکم تماشاگرانی که دور این نمایش حلقه زده بودند، نشانه صادقی از موفقیت اجرای این طرح فرهنگی بود.
به گزارش شهرآرانیوز، خیلی از زائرانی که ظهر امروز به وقت اذان ظهر در روز شهادت حضرت علی(ع) به مشهد رسیدند و رخت عزا بر تن، قصد ورود به شهر و تشرف به حرم مطهر رضوی را داشتند، پایانه مسافربری امام رضا(ع) را فراتر از یک ایستگاه برای مسافرتشان دیدند. روایت سر‌هایی که به سمت ورودی پایانه چرخیدند، نگاه‌هایی که با کنجکاوی به یک نقطه خیره مانده بود و چند لحظه بعد، چشم‌هایی که به ضیافت اشک مهمان شد، همگی حکایت از برگزاری برنامه‌ای خاص و متفاوت داشت. نمایش تعزیه‌خوانی سنتی خطه کاشمر یا همان «قنبرخوانی» در سوگ شهادت مولای متقیان حضرت علی(ع) با وجود اینکه بدون اطلاع‌رسانی رسمی و هماهنگی قبلی برگزار شد، اما تا آخرین لحظه، مردم را با خود همراه کرد و خیل متراکم تماشاگرانی که دور این نمایش حلقه زده بودند، نشانه صادقی از موفقیت اجرای این طرح فرهنگی بود. شاید پایانه مسافربری امام رضا(ع) در مأموریت اساسی خود باید متمرکز بر استقبال از زائران و هدایت مسافران در پیک‌های زیارتی باشد، اما هرچه هست، بالاخره اینجا ورودی شهر امام مهربانی‌هاست و معلوم است که باید رنگ‌وبوی عشق به اهل‌بیت(ع) داشته باشد.
پایانه، سیاه‌پوش به رخت عزا
تا قبل از اینکه حاج‌هاشم رجب‌زاده میان‌دار میکروفون به دست بگیرد و با آواز خوش، اشعار آیینی تعزیه را شروع کند، صدای غالبی که در پایانه به گوش می‌رسید، همان فریاد‌های بلند رانندگان اتوبوس بود که هرکدام نام یکی از شهر‌های ایران اسلامی را به همراه ظرفیت خالی اتوبوس خود با صدای بلند اعلام می‌کرد. در میانه همهمه مستمر مسافران، صدای بازی بچه‌ها و البته فریاد‌های راننده اتوبوس‌ها، مرشد که میکروفون به دست گرفت و شعرخوانی را آغاز کرد، ناگهان همه ساکت شدند. روشن‌شدن بلندگو‌های تعزیه، نه فقط زائران بلکه دست‌اندرکاران پایانه را هم پای تماشای جلوه‌های هنری و نمایش می‌کشاند. هنوز اندکی نگذشته، صدای ضرباهنگ شعرخوانی آیینی به آسمان می‌رود، سر‌ها به سمت جایگاه می‌چرخد و دوربین‌های تلفن‌همراه به کار می‌افتد.
این نمایش با عنوان «قنبرخوانی» اگرچه بومی خطه کاریز یا همان کاشمر است، اما شهرت جهانی دارد و آن‌طور که پُرس‌وجو کردیم، حتی در فهرست میراث غیرملموس یونسکو نیز ثبت شده است. البته از عنوان نمایش می‌توان حدس زد که چه حال‌وهوایی دارد، اما اگر بخواهیم رُک و پوست‌کنده درباره اصل مطلب صحبت کنیم، موضوع از این قرار است که پس از ضربت‌خوردن حضرت علی(ع)، مرشد و میان‌دار نمایش نقش جناب قنبر، نوکر وفادار امام علی(ع) را بازی می‌کند که هراسان از وحشت دنیای بی‌علی(ع) خودش را به ورودی خانه امام می‌رساند، اما وقتی به دلیل وضع جسمانی وخیم مولا از ورود او جلوگیری می‌شود، با ناله و فغان از پشت همان در، اشعاری را در مدح و ثنای امام می‌خواند تا اذن دخول بگیرد. مختصر و مفید، سناریوی اصلی نمایش قنبرخوانی همین است، اما اصلاً فکر نکنید همه‌چیز همین‌قدر ساده باشد. فقط یک‌بار تماشای این اجرای هنرمندانه کافی است تا از گذر زمان غافل شوید، روحتان به اشعار زیبای مدح علوی تازه شود و در انتها، طراوت اشک را بر صورت خود احساس کنید.
نمایشی به قدمت دو قرن!
تلاش برای کسب اطلاعات از جزئیات فنی این رویداد فرهنگی، بهانه‌ای شد تا با متولیان برپایی این نمایش گفت‌و‌گو کنیم. شیدا حیدری، مشاور توسعه گردشگری و مجری طرح، با اشاره به این نمایش می‌گوید: گروه ما متشکل از ۳۰ نفر دست‌اندرکار متشکل از ۱۰ نفر کادر اجرایی، ۱۰ نفر کادر مدیریتی، عوامل صوت، تصویر، گریم، طراحی لباس و البته بازیگران است. اصل سناریو یا همان اجرای قنبرخوانی هم قدمت بیش از ۲۰۰ ساله دارد و نخستین‌بار، در اواخر دوره صفویان بوده که مردمان خطه ترشیز در روز ۲۱ ماه مبارک رمضان تصمیم می‌گیرند تا این نمایش را به سبک تعزیه‌خوانی محرم تدارک ببینند.
وی می‌افزاید: از ابتدا همه تلاش ما این بوده است که در هر سکانس، به حقایق مستند تاریخ، اوصاف معتبر در روایت و البته اشعار اصیل هنر تعزیه پایبند باشیم. پشت‌سر جلوه‌های بدیع و جذاب از نمایش‌های ما، ساعت‌ها مطالعه و تحقیق در منابع دست‌اول پنهان است که همراه با مشورت با کارشناسان مذهبی و البته هنرمندان پیشکسوت تعزیه، سرمایه اصلی هر صحنه را تشکیل می‌دهد. این نمایش هم به طور کلی دومین‌بار است که در مشهد اجرا می‌شود و دفعه قبل، چند روز پیش در موزه بزرگ خراسان اجرا داشتیم که با مساعدت مدیرعامل سازمان پایانه‌های مسافربری شهرداری مشهد قرار شد تا اجرای دوم ما برای مهمانان نوروزی امام رضا(ع) باشد.
به گفته حیدری، مشاور توسعه گردشگری و مجری این طرح، هدف اصلی از اجرای این نمایش آیینی آن است که پایانه مسافربری امام رضا(ع) از مأموریت خشک و منطقی خود در قالب حمل‌ونقل و جابه‌جایی مسافر خارج و به پایگاهی برای جذب گردشگر تبدیل شود. وی تأکید کرد که با اجرای چنین‌برنامه‌هایی، می‌توان روح فرهنگ عامه را در زیرساخت‌های مهمی همچون پایانه‌های مسافربری دمید تا علاوه بر پیوست‌های فرهنگی مؤثر، زائران نیز با پیش‌زمینه ذهنی آماده‌تر به حرم مطهر رضوی و مراسمات مذهبی مشرف شوند.
۹۰ دقیقه به عشق علی(ع)
در آخرین دقایق اجرای این گروه هنری، به جرئت می‌توان گفت که شمار تماشاچیان به صد‌ها نفر افزایش یافته است. در وصف دل‌های آماده و تأثیر فرهنگی شگفت‌انگیزی که صحنه تعزیه بر تماشاچیان می‌گذارد، همین بس که در پایان اجرای برنامه، به سختی می‌توانستید چهره‌ای را پیدا کنید که به برق اشک مزین نباشد. با وجود اینکه همه مردم از ابتدا و انتهای داستان شهادت امام علی(ع) باخبرند و شاید خیلی‌ها انتظار داشتند این خط داستانی هم مشابهت‌های زیادی با تعزیه‌های مرسوم ایام محرم داشته باشد، اما مونولوگ‌های احساسی میان‌دار در نقش جناب قنبر از همان ابتدا زائران را به شدت متأثر می‌کند. پس از تشریح ابعاد رابطه عاطفی قنبر با امام علی(ع) در شبیه‌خوانی بازیگران این دو نقش، تصویرسازی از لحظه شهادت حضرت و اعلام این خبر ازجمله نقاط اوج نمایش است. روایت قنبر از مظاهر جنگاوری، رأفت، عدالت و عبودیت حضرت علی(ع) در عالی‌ترین حد از حماسه‌پردازی با موسیقی متنی شورانگیز به تصویر کشیده می‌شود و از لحظه‌ای که پرده آخر به روایت ماجرای فرق شکافته می‌رسد، تقریبا هیچ کس در جمع تماشاچیان باقی نمی‌ماند که مشغول سوگواری نباشد.
آنچه از مردم به چشم می‌آید، تصویر مردانی است که دو دست بر سر گذاشته یا زنانی که صورت به سیاهی چادر پنهان کرده و البته شانه‌هایی که به‌سختی تکان می‌خورد. پس از حدود ۹۰ دقیقه، اگرچه نمایش تمام و جمعیت به آرامی متفرق می‌شود، اما بدون شک این زائرانی که با اتوبوس، قطار یا تاکسی خودشان را به حرم مطهر برسانند، حظ بیشتری از زیارت خواهند برد. هرچه باشد، دلی که به عشق علی(ع) گرم شود، با محبت رضا(ع) به آسمان خواهد رسید.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
